Chủ quan trong ăn uống
Mới đây, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư đã tiếp nhận bệnh nhân nam N.N.T (63 tuổi, trú tại Hà Nội) trong tình trạng mệt mỏi, khó thở, nổi nhiều ban tím ở đầu, mặt, tai và tứ chi. Theo người nhà, 3 ngày trước đó, ông T có ăn tiết canh, lòng lợn và uống rượu tại một quán quen. Khi xuất hiện các triệu chứng bất thường, bệnh nhân được chuyển viện khẩn cấp.
Ths, bác sĩ Phạm Thanh Bằng, Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết: “Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng ngừng tim, phải thở máy, lọc máu và được hồi sức tích cực. Hiện sức khỏe đã tạm ổn định nhưng vẫn đang trong giai đoạn nguy hiểm”.
Cùng thời điểm, Khoa Cấp cứu của bệnh viện đang điều trị hai bệnh nhân khác bị sốc nhiễm khuẩn do vi khuẩn liên cầu lợn (Streptococcus suis). Cả hai đều có tiền sử thường xuyên ăn nem làm từ thịt lợn sống và tiết canh, khi nhập viện đều trong tình trạng nguy kịch, phải lọc máu liên tục.
Theo các bác sĩ, bệnh liên cầu lợn ở người là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn lây truyền từ động vật sang người, chủ yếu là từ lợn mắc bệnh. Bệnh có biểu hiện lâm sàng đa dạng nhưng hay gặp nhất là hai thể viêm màng não và sốc nhiễm khuẩn. Thể viêm màng não thường kèm theo giảm thính lực, có thể gây điếc không hồi phục. Ở thể sốc nhiễm khuẩn, bệnh nhân thường có phát ban xuất huyết thành từng đám lan tỏa kèm theo rối loạn đông máu nội mạch rải rác, dễ tiến triển nhanh thành suy đa phủ tạng, tỷ lệ tử vong từ 5% tới 20%, nếu khỏi thì thời gian hồi phục thường kéo dài.
Điểm chung trong nhiều ca bệnh là sự chủ quan. Không ít người cho rằng, “lợn nhà thì không sao”, hoặc “quán quen thì ăn được”, dẫn đến hành vi ăn tiết canh, lòng lợn, nem chạo sống mà không mảy may lo ngại. Trong khi đó, các bác sĩ cảnh báo: Vi khuẩn liên cầu lợn không thể phân biệt bằng mắt thường, cũng không phụ thuộc vào cảm quan thực phẩm “sạch” hay “bẩn”. Ngay cả khi lợn không có biểu hiện bệnh rõ ràng, vẫn có thể là vật mang mầm bệnh. Vi khuẩn tồn tại ở vùng hầu họng, đường tiêu hóa và cơ quan sinh dục của lợn, có thể xâm nhập vào máu người qua đường tiêu hóa hoặc qua các vết trầy xước rất nhỏ.
Theo các bác sĩ, những ca nhiễm liên cầu lợn do ăn tiết canh thường xuyên được ghi nhận, đặc biệt có xu hướng gia tăng vào mùa hè. Đáng lo ngại, phần lớn bệnh nhân nhập viện muộn, gây khó khăn cho việc điều trị và tiềm ẩn nguy cơ để lại di chứng nặng nề. Ghi nhận thực tế, các ca nhiễm liên cầu lợn phần lớn rơi vào nam giới, độ tuổi 35-60, từng ăn các món sống hoặc tham gia giết mổ không bảo hộ. Đây cũng là nhóm dễ bỏ qua dấu hiệu sớm như sốt, mệt, buồn nôn - để đến khi xuất hiện rối loạn tri giác, mất thính lực, lơ mơ hoặc sốc nhiễm khuẩn mới đến viện thì đã muộn.
Cần thay đổi từ thói quen
Sự nguy hiểm của bệnh không chỉ ở tốc độ diễn tiến nhanh, mà còn ở tâm lý coi thường, xem nhẹ khuyến cáo. Mỗi năm, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư lại tiếp nhận thêm những ca viêm màng não mủ do liên cầu lợn, mà nguồn lây đều lặp lại một cách đáng buồn: Tiết canh tự làm, nem chạo sống, lòng tái, thịt chưa chín kỹ. Mùa hè, thời điểm tiêu thụ các món tươi sống tăng cao, cũng là giai đoạn các ca bệnh tăng mạnh.
BS Lê Văn Thiệu, Khoa Nhiễm khuẩn tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, hiện chưa có vaccine phòng bệnh. Vì vậy, phòng bệnh là biện pháp quan trọng nhất. Người dân cần tuyệt đối không ăn tiết canh, nem chưa đủ độ chua, thịt lợn chưa được nấu chín kỹ hoặc các sản phẩm chế biến không bảo đảm vệ sinh. Đồng thời, tránh giết mổ, chế biến lợn ốm hoặc nghi mắc bệnh nếu không có bảo hộ lao động. Khi có biểu hiện như sốt cao, đau đầu, ù tai, buồn nôn..., cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm.
“Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới T.Ư đã nhiều lần phát đi cảnh báo về căn bệnh này, nhưng thực tế cho thấy thói quen ăn uống không an toàn vẫn rất phổ biến. Điều này khiến nguy cơ lây nhiễm liên cầu khuẩn lợn tiếp tục tái diễn, đe dọa sức khỏe và tính mạng người dân. Vì vậy, người dân cần thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt - không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng”, bác sĩ Thiệu nhấn mạnh.
Một thực trạng đáng lo ngại, chỉ trong tuần đầu tháng 7/2025, lực lượng chức năng tại Hà Nội đã triệt phá nhiều đường dây tiêu thụ thịt lợn bệnh, lợn chết tại các chợ dân sinh như ở thôn Đan Nhiễm (xã Thường Tín), thôn Dư Xá và thôn Đặng Giang (xã Hòa Xá), cùng chợ Phùng Khoang (phường Đại Mỗ). Theo Công an thành phố Hà Nội, các đối tượng thu gom lợn bệnh, lợn chết từ các địa phương lân cận, sau đó giết mổ trái phép tại nhà riêng. Để qua mặt người tiêu dùng, thịt được rửa bằng nước muối rồi phủ lớp tiết tươi nhằm tạo vẻ ngoài tươi mới.
Thịt lợn bệnh vẫn âm thầm len lỏi ra thị trường mỗi ngày. Sau khi giết mổ, hàng tấn thịt được vận chuyển qua các lối nhỏ, đường làng để tránh bị phát hiện, rồi trà trộn vào thịt tươi bày bán công khai tại chợ Phùng Khoang. Trong hai ngày 30/6 và 1/7, lực lượng công an đã kiểm tra các cơ sở giết mổ tại đây và thu giữ 45 con lợn sống có biểu hiện bệnh, 1.050 kg thịt lợn đã giết mổ và 450 kg nội tạng, tổng cộng hơn 4,3 tấn hàng vi phạm, trị giá ước tính hơn 318 triệu đồng. Theo lời khai của các đối tượng liên quan, phần lớn thịt lợn bệnh, lợn chết được tiêu thụ tại các hàng quán bình dân và bếp ăn tập thể…
