Nâng cấp hệ thống chăm sóc, bảo vệ trẻ em

Bẫy bắt cóc thời 4.0

Giữa tháng 7/2025, Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã phá hàng loạt vụ “bắt cóc online” - loại tội phạm mới, trong đó nạn nhân bị dụ dỗ, đe dọa và điều khiển qua mạng. Không có bóng người đeo khẩu trang rình rập ngoài cổng trường, không có chiếc ô-tô bí ẩn nào xuất hiện, nhưng trẻ vẫn có thể bị “bắt” chỉ qua một cuộc gọi video.

Như câu chuyện xảy ra với nữ sinh Q. (sinh năm 2007), khi em nhận một cuộc gọi từ người lạ, tự xưng là công an, báo rằng em có dính líu đến một vụ án rửa tiền, chúng dụ em đến một khách sạn nhỏ trên phường Hòa Hưng (mới), sau đó thao túng tâm lý, cô lập để em mất hoàn toàn liên lạc với gia đình. Mặt khác chúng liên hệ với mẹ Q., yêu cầu bà một số tiền lớn để chuộc con và lời dọa sẽ đưa em qua biên giới Campuchia. May mắn thay, cơ quan công an đã kịp thời tìm thấy Q.

Hay mới đây, cả nước cùng hồi hộp dõi theo hành trình ba ngày, rong ruổi từ Hà Nội đến Long An rồi về tới Thành phố Hồ Chí Minh của gia đình chị Nguyễn Thùy Dương để tìm lại cô con gái N.K.T 13 tuổi đã bỏ đi theo lời hẹn với người quen trên mạng. Cuối cùng, nhờ sự hỗ trợ của lực lượng chức năng, sự chung tay của cộng đồng, gia đình nhỏ đã được đoàn tụ, nhưng họ cũng vẫn không khỏi… vừa mừng vừa lo “nhỡ đâu con gái lại bỏ đi lần nữa!”.

"Update" hệ thống, nâng cao sức đề kháng cho trẻ

Ông Hà Đình Bốn - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam cho biết: “Tội phạm hiện nay sử dụng công nghệ cao, thâm nhập vào cả những gia đình có trình độ và điều kiện, với cách thức tinh vi và biến đổi liên tục. Chúng không ngại bỏ thời gian và ứng trước cả một số kinh phí để từng bước dụ dỗ trẻ”. Chính vì vậy, công tác bảo vệ, phòng chống bắt cóc, mua bán trẻ em hiện nay cần được cập nhật liên tục và toàn diện.

Đầu tiên và cốt lõi nhất chắc chắn vẫn là giáo dục kỹ năng cho chính trẻ về các mối nguy mà các em có thể gặp phải. Tuy nhiên, chúng ta không thể chỉ trông vào cách thức tuyên truyền như lâu nay được nữa. “Muốn tiếp cận trẻ, cần tìm ra cách kết nối linh hoạt, hấp dẫn và gần gũi hơn, phải nói điều các em muốn nghe, muốn tìm hiểu”, ThS. Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp nhấn mạnh.

Tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để truyền đi thông điệp phòng chống tội phạm chắc chắn phải được nhìn nhận như một biện pháp tất yếu. “Kết hợp với người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng cũng là một phương án hiệu quả, thay vì chỉ dừng ở các buổi hội thảo hay phát tờ rơi về thông tin pháp luật”, bà Hường bổ sung thêm.

Về phía gia đình, việc đồng hành với con mỗi ngày, cũng trở nên vô cùng quan trọng, bởi “cô lập” là từ khóa để kẻ gian có thể thao túng tâm lý trẻ.

Ông Hà Đình Bốn nhìn nhận: “Trách nhiệm của gia đình phải là cao nhất! Cha mẹ, người chăm sóc trẻ hãy dành thời gian chất lượng - tôi nhấn mạnh là chất lượng, để ở bên con! Việc chia sẻ với con về các tình huống nguy hiểm, hướng dẫn cách phản ứng, thí dụ như không chuyển tiền, không tin lời đe dọa qua mạng - là những “bài học sống còn” mà gia đình cần liên tục nhắc lại".

Với nhà trường, có thể xem xét đưa các tình huống bắt cóc thời công nghệ vào các giờ học kỹ năng, mời chuyên gia an ninh mạng đến giao lưu, tổ chức các hoạt động trải nghiệm có yếu tố phòng vệ. Nhà trường cũng cần tăng cường phối hợp với phụ huynh khi học sinh có biểu hiện lạ. Nhiều chuyên gia đề cao vai trò của Phòng Tư vấn tâm lý học đường trong việc nhận diện, phát hiện sớm các dấu hiệu, chỉ báo về thay đổi của trẻ.

Đồng thời, các cơ quan chức năng cần tiếp tục nâng cao khả năng phản ứng nhanh, tăng cường điều tra các vụ việc lừa đảo qua mạng, khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật để xử lý các tội phạm công nghệ cao có yếu tố dụ dỗ, bắt cóc tinh thần trẻ vị thành niên. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến liên tục đến người dân về các hình thức lừa đảo, bắt cóc mới. Những thay đổi mới đây của Bộ Tư pháp, khi ứng dụng AI, xây dựng mục AI Pháp luật, với Chatbot được cập nhật hằng ngày, giọng điệu giao tiếp gần gũi đã cho thấy hiệu quả khi đến gần hơn với thanh niên nói riêng, toàn dân nói chung.

Cuối cùng, nhưng không kém quan trọng là vai trò của mỗi cá nhân trong cộng đồng. Trong hành trình đi tìm con gái mất tích, chị Thùy Dương không chỉ nhận được sự hỗ trợ từ công an, mà cả cộng đồng mạng, các tài xế xe ôm, nhân viên nhà xe và người dân chung quanh. Chính sự đồng lòng và phản ứng nhanh của cộng đồng đã giúp gia đình chị sớm được đoàn tụ.

Đó cũng là minh chứng rõ ràng rằng, việc bảo vệ trẻ không chỉ là trách nhiệm của bố mẹ hay nhà trường. Mỗi người dân, người sử dụng mạng xã hội, đều có thể là một “tai mắt” giúp phát hiện, lan tỏa thông tin và cảnh báo kịp thời. Do đó, Tổng đài 111 luôn khuyến khích người dân, khi nghi ngờ bất cứ đối tượng nào có hành vi làm hại đến trẻ em hãy liên hệ ngay đến Tổng đài để mỗi trẻ đều được nằm trong vòng tay bảo vệ của cả cộng đồng ■