Thiếu nước tưới nghiêm trọng
Dù được xem là một trong những vùng có diện tích nông nghiệp lớn nhất tỉnh Đắk Lắk, thế nhưng nền nông nghiệp ở hai huyện Ea H’leo và Ea Kar lại vẫn còn mang tính manh mún, bấp bênh. Sở dĩ có tình trạng này là bởi việc sản xuất nông nghiệp nơi đây chưa áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và việc sản xuất còn phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết.
Giữa những ngày khô hạn, ông Mai Văn Thắng, Chủ tịch UBND xã Ea H’leo, huyện Ea H’leo dẫn chúng tôi xuôi vào sâu trong các rẫy cà-phê của người dân thôn 1 để tìm hiểu đời sống sản xuất của bà con trong mùa khô hạn. Dọc con đường đất đỏ là hàng nghìn ha hồ tiêu, cà-phê chết trắng. Số còn lại, phần còi cọc, héo úa...
“Mấy tháng nay trời Ea H’leo không một giọt mưa. Sông suối trơ đáy, mạch nước ngầm thì đứt quãng… Tình trạng khô hạn này mà kéo dài thì mùa vụ năm nay, dân xã Ea H’leo chắc mất trắng”, ông Thắng cho biết.
Như tại gia đình chị H’Linh Mlô (thôn 1) có hơn năm sào lúa đang trong giai đoạn trổ bông. Tuy thế, hạn hán quay quắt khiến mấy sào lúa nhà chị chết dần. Không có nước tưới, chị H’Linh cùng chồng đành bỏ ruộng tìm vào thị trấn xin giúp việc tại một quán cơm.
Ở xã Ea Pal (huyện Ea Kar), nắng hạn khiến cho đời sống sản xuất người nông dân xáo trộn. Như trường hợp bà Hứa Thị Bơ, 75 tuổi, thôn 9, xã Ea Pal, có hơn năm sào vừa trồng lúa, cà-phê và điều. Giữa mùa khô hạn không biết xoay xở đâu ra nguồn nước tưới, bà Bơ đành phải thuê nước giếng khoan của hàng xóm. “Tôi thuê một tiếng đồng hồ bơm nước người ta lấy 30 nghìn đồng. Biết là đắt đỏ nhưng giữa mùa khô hạn này, có được nước tưới cây trồng đã là may mắn”, bà Bơ tâm sự.
Đâu là giải pháp lâu dài?
Theo tìm hiểu, trên địa bàn xã Ea H’leo hiện đang triển khai dự án Hồ chứa nước Ea H’leo 1 với tổng mức đầu tư là hơn 1.400 tỷ đồng. Vào tháng 2-2019, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) có điều chỉnh, bổ sung một số nội dung dự án đầu tư xây dựng công trình với kinh phí lên đến gần 9.000 tỷ đồng lấy từ vốn dự phòng của dự án.
Ông Phan Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Ea H’leo thông tin, mặc dù được các bộ, ngành đầu tư hồ thủy lợi Ea H’leo 1 thế nhưng, hiện việc đầu tư các hệ thống kênh mương nội đồng đến nay chưa được quan tâm đúng mức.
Điều này được hiểu, dù có hoàn thành công trình hồ thủy lợi Ea H’leo 1 đúng hạn thì cũng chẳng thể dẫn nước về tưới tiêu cho hàng nghìn ha hoa màu của bà con nông dân.
Sở dĩ có tình trạng này bởi vì vào năm 2017, UBND tỉnh Đắk Lắk thống nhất với Bộ NN&PTNT huy động ngân sách địa phương và nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư hoàn thiện kênh/đường ống chính và đường ống cấp 1, cấp 2 với tổng kinh phí gần 1.000 tỷ đồng. Cam kết là thế nhưng trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2017 - 2020, tỉnh chưa cân đối, bố trí được nguồn vốn đầu tư.
Không riêng gì dự án hồ Ea
H’leo 1 mà ở dự án Hồ thủy lợi Krông Pắc Thượng hiện cũng lâm vào tình trạng xây hồ nhưng lại “quên” đầu tư hệ thống kênh mương nội đồng. Ông Phạm Văn Hạ, Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn Đắk Lắk cho biết, dự án Hồ chứa nước Krông Pắc Thượng được kỳ vọng không chỉ phục vụ tưới tiêu cho hơn 15.000 ha đất của địa bàn các huyện Krông Pắc, Ea Kar… Mong muốn là vậy nhưng đến nay dự án vẫn chưa được xây dựng đồng bộ.
Theo ông Hạ, dự án Hồ chứa nước Krông Pắc Thượng được Bộ NN&PTNT phê duyệt dự án đầu tư vào năm 2009. Quá trình thực hiện gặp nhiều khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng nên Chính phủ cho phép bổ sung vốn và phân kỳ đầu tư dự án thành hai giai đoạn. Dự kiến giai đoạn một sẽ hoàn thành vào năm 2021, nhưng cũng chỉ mới tạo hồ chứa và hệ thống kênh chính chứ chưa thể đưa nước về khu tưới vì thiếu hệ thống kênh mương nội đồng.
“Để kịp thời đưa vào đầu tư trong kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, chúng tôi đã chủ động phối hợp Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 8, rà soát và có văn bản tham mưu UBND tỉnh Đắk Lắk báo cáo Bộ NN&PTNT xem xét, đồng ý chủ trương cho sử dụng nguồn vốn dự phòng của Hợp phần bồi thường giải phóng mặt bằng để thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư hệ thống kênh còn lại hồ Krông Pắc Thượng (giai đoạn 2) nhằm sớm phát huy đồng bộ hiệu quả dự án, đáp ứng nguyện vọng của người dân và chính quyền địa phương tỉnh Đắk Lắk, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng dự án”, ông Hạ mong mỏi.
