“Cánh tay nối dài” của chính quyền địa phương 2 cấp

Đưa công nghệ đến tay người dân

Ông Trần Anh Tuấn, Trưởng Ban Tư vấn pháp luật và Thông tin truyền thông (Viện Kinh tế và Pháp luật Quốc tế) cho biết, khảo sát của Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2024 cho thấy có tới 41% người trên 60 tuổi không tự thao tác được dịch vụ công trực tuyến, trong khi người khuyết tật gặp cản trở do nền tảng số hiện nay chưa tương thích với thiết bị hỗ trợ như trình đọc màn hình hoặc giao diện tương phản cao. “Tại các vùng sâu, vùng xa, sóng internet chưa ổn định, thiết bị còn thiếu và các nền tảng số dùng tiếng Việt chuẩn, nặng về kỹ thuật hành chính..., đó cũng là những rào cản rất lớn đối với đồng bào dân tộc thiểu số”, ông Tuấn phân tích.

Chuyển đổi số không thể thành công nếu chính quyền địa phương không gắn chặt với người dân. Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, thách thức lớn trong việc triển khai dịch vụ công trực tuyến không nằm ở phần mềm hay nền tảng mà ở chỗ ai sẽ trực tiếp giúp người dân tiếp cận một cách thực chất nhất? Và mô hình các tổ CNSCĐ ra đời đang được coi là lời giải thiết thực cho bài toán này!

Tại một số địa phương như Phú Thọ, Bắc Ninh, Tuyên Quang, những tổ này không chỉ làm nhiệm vụ kỹ thuật mà còn là “người phiên dịch công nghệ” cho cộng đồng. Họ giúp người cao tuổi lần đầu biết đến mã QR, người dân tộc thiểu số tra cứu giấy tờ trên điện thoại, công nhân nộp hồ sơ hành chính mà không cần nghỉ làm.

Chị Đinh Thị Thao, cán bộ Hội Phụ nữ phường Hà Giang, tỉnh Tuyên Quang kiêm tổ viên CNSCĐ đã cùng các thành viên đi từng nhà hướng dẫn người dân tạo tài khoản dịch vụ công. “Có những hộ tôi phải quay lại 3-4 lần vì các cụ lớn tuổi cần được giải thích kỹ càng. Dù vất vả, nhưng chúng tôi luôn xác định nếu người dân không tiếp cận được thì chuyển đổi số chưa thể thành công”, chị Thao chia sẻ.

Từ phong trào đến trụ cột cơ sở

Không còn đơn thuần là lực lượng tình nguyện, tổ CNSCĐ đang ngày càng được xác định là một bộ phận hữu cơ trong hệ sinh thái chuyển đổi số ở cơ sở. Bộ Thông tin và Truyền thông từng khẳng định lực lượng này chính là “cánh tay nối dài của Ban Chỉ đạo chuyển đổi số từ cấp tỉnh đến cấp xã”, góp phần phổ cập kỹ năng số cho người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế ở vùng sâu, vùng xa.

Một số địa phương đã chủ động ban hành chính sách hỗ trợ cụ thể để tổ CNSCĐ hoạt động thực chất và lâu dài. Tại Cà Mau, từ năm 2025, tỉnh áp dụng mức hỗ trợ 600 nghìn đồng/tháng/tổ cho toàn bộ hệ thống chính quyền cơ sở. TP Đà Nẵng cũng triển khai mức hỗ trợ trung bình từ 500 nghìn đến 600 nghìn đồng/tháng/tổ, đi kèm tập huấn định kỳ và cơ chế ghi nhận kết quả hằng năm. Đây là những bước đi cần thiết nhằm bảo đảm Tổ CNSCĐ không chỉ tồn tại về mặt hình thức, mà thật sự trở thành lực lượng nòng cốt, giúp người dân tiếp cận dịch vụ số một cách có hướng dẫn, đồng hành và hiệu quả.

Trong bối cảnh chính quyền địa phương 2 cấp đang đẩy mạnh chuyển đổi số, hiệu quả triển khai phụ thuộc không nhỏ vào năng lực tổ chức và vận hành ở cấp xã, cấp phường. Tuy nhiên, nếu các tổ CNSCĐ chỉ dừng ở mức phong trào, thiếu cơ chế hỗ trợ rõ ràng và không được đào tạo bài bản, thì khoảng cách giữa công nghệ và người dân sẽ tiếp tục bị kéo dài.

Chuyển đổi số thành công không nằm ở số lượng hồ sơ trực tuyến hay nền tảng triển khai, mà nằm ở mức độ người dân thật sự hiểu, tin tưởng và gắn bó với chính quyền số. Và chuyển đổi số thành công không bắt đầu từ hệ thống, mà từ sự đồng hành kiên nhẫn của những người hiểu dân, sát dân và vì dân.