Báo cáo về nền kinh tế AI 2025 do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) và Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản công bố tháng 6 vừa qua cho thấy, quy mô thị trường AI của Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 750 triệu USD, tốc độ tăng trưởng hằng năm đạt 15-18%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (~12%). Trong đó, lĩnh vực có mức tăng trưởng ứng dụng AI nhanh nhất là tài chính - ngân hàng (Fintech), tiếp đến là giáo dục trực tuyến, chăm sóc sức khỏe và thương mại điện tử.
Thúc đẩy hệ sinh thái AI
Tại NIC, có tới hai phần ba số doanh nghiệp khởi nghiệp đang theo đuổi các cơ hội từ AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ giải mã gen, tài chính ngân hàng, game đến an toàn thông tin… Theo ông Đỗ Tiến Thịnh, Phó Giám đốc NIC, sau hơn 4 năm triển khai Chiến lược quốc gia về AI (từ 2020), Việt Nam đã có những bước tiến rất nhanh trong lĩnh vực này.
Dưới góc nhìn của một chuyên gia công nghệ giàu kinh nghiệm, TS Cao Anh Tuấn, CEO Genetica cho rằng, thị trường Việt Nam đang có nhiều lợi thế cho các doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo, không chỉ trong nước mà còn trên toàn cầu. Việt Nam được đánh giá là quốc gia cởi mở nhất thế giới với công nghệ này. Đội ngũ nhân lực trẻ cũng đang tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng. Các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam có tư duy toàn cầu rất rõ rệt.
“Không chỉ các doanh nghiệp lớn, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp cũng đã và đang nắm bắt rất nhanh những thời cơ mới từ trí tuệ nhân tạo. Sự cởi mở tạo ra những cơ hội rất tốt để Việt Nam phát triển và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc ứng dụng AI và phát triển sản phẩm AI”, TS Cao Anh Tuấn chia sẻ.
Theo dữ liệu của PitchBook Data Inc., Việt Nam hiện có 765 startup (doanh nghiệp khởi nghiệp) AI và ML (học máy). Con số này chiếm khoảng một phần tư tổng số startup thuộc các ngành công nghệ tại Việt Nam. Với số lượng đó, Việt Nam đứng thứ hai về số lượng startup AI ở Đông Nam Á, chỉ sau Singapore với 1.100 startup. Trong số các startup AI nổi bật tại Việt Nam có thể kể đến VinAI, OhmniLabs, Trusting Social, Aimesoft và Prep.vn. Các tập đoàn lớn như FPT, Viettel, VNPT, và Vingroup cũng đã thành lập trung tâm AI riêng, đầu tư vào nghiên cứu, ứng dụng và phát triển sản phẩm nội địa.
Bảng Chỉ số AI Thế giới của WIN (Worldwide Independent Network of Market Research - Mạng lưới Nghiên cứu thị trường độc lập toàn cầu) mới công bố cho thấy, Việt Nam ghi dấu ấn khi xếp hạng thứ 6 trong tổng số 40 quốc gia và vùng lãnh thổ, đạt 59,2 điểm trên thang điểm 100.
Theo khảo sát toàn cầu do WIN thực hiện tại 40 quốc gia, Việt Nam hiện xếp thứ 3 thế giới về mức độ tin tưởng vào AI và đứng thứ 5 về mức độ chấp nhận công nghệ này. Cuộc khảo sát tại Việt Nam được thực hiện bởi Indochina Research trên 900 người tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ, bốn thành phố tiêu biểu cho quá trình đô thị hóa và phát triển kinh tế của cả nước.
Kết quả cho thấy, một bộ phận đáng kể người dân Việt Nam, nhất là tại các thành phố lớn, đang tiếp cận AI với tâm thế chủ động và hào hứng. Dân số trẻ, mật độ đô thị hóa cao và tốc độ số hóa nhanh đang tạo nên nền tảng thuận lợi cho sự phát triển của AI tại Việt Nam. Trong nhóm tuổi từ 18-24, đặc biệt tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, tỷ lệ người từng sử dụng AI lên tới gần 90%, cho thấy mức độ sẵn sàng cao trong việc tiếp nhận công nghệ.
Ông Xavier Depouilly, Tổng Giám đốc Indochina Research Vietnam nhận định rằng, thế hệ trẻ Việt Nam đang đóng vai trò then chốt trong sự chuyển mình công nghệ của đất nước. Theo ông, “Việt Nam đang chứng kiến một thế hệ người dùng có khả năng “nhảy cóc” công nghệ, tức là bỏ qua các nền tảng cũ để tiếp cận trực tiếp những công nghệ hiện đại như AI. Điều này tạo lợi thế rất lớn trong bối cảnh thế giới đang chuyển động nhanh về phía trí tuệ nhân tạo”.
Chính sách hỗ trợ để ươm tạo kỳ lân AI
Một trong những con số đáng chú ý mà Báo cáo Nền kinh tế AI 2025 đưa ra là dự báo quy mô nền kinh tế AI của nước ta có thể đạt 120-130 tỷ USD vào năm 2040. Trong đó, cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo được coi là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế này.
Chia sẻ về con số này, ông Đỗ Tiến Thịnh cho biết, đây là kết quả của nhiều nghiên cứu của NIC không chỉ với JICA mà trước đây còn với nhiều đối tác công nghệ lớn như Google hay Meta. Con số chỉ mang tính chất ước tính, nhưng thực tế có thể sẽ lớn hơn rất nhiều.
“Chúng ta không thể phủ nhận những đóng góp rất lớn của AI trong nhiều lĩnh vực, từ chăm sóc khách hàng, nông nghiệp, y tế… Trong tương lai, AI sẽ ngày càng hiện diện sâu rộng hơn ở Việt Nam để mang lại giá trị gia tăng rất lớn cho nền kinh tế”.
Ông Thịnh nhấn mạnh, vai trò của cộng đồng đổi mới sáng tạo trong việc làm chủ AI. Theo ông, mặc dù startup của Việt Nam nắm bắt và tận dụng cơ hội từ AI khá nhanh, tổng giá trị gọi vốn đầu tư cho các startup AI Việt Nam vẫn chỉ ở mức khoảng 80 - 100 triệu USD, chưa có thương vụ nào vượt mốc Series B thành công, càng chưa có “kỳ lân AI”. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã chú trọng ươm tạo các startup AI bằng những chính sách rất đặc thù.
“Chính sách của Việt Nam cần hướng tới hai việc. Đầu tiên là hỗ trợ các nguồn lực về chuyên gia, xây dựng các chương trình ươm tạo, hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu đủ mạnh, phát triển thị trường, kết nối... Làm sao có thể phân vùng giữa các tập đoàn, doanh nghiệp lớn và các doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Mỗi loại hình doanh nghiệp sẽ có những nhiệm vụ khác nhau. Nếu không, khi họ cùng làm một sản phẩm giống nhau, chính các doanh nghiệp sẽ tự cạnh tranh lẫn nhau. Và lúc này, các doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ không thể lớn được”, ông Thịnh phân tích.
Cùng chung quan điểm, ông Kubo Yoshitomo, Phó Trưởng đại diện Văn phòng JICA Việt Nam, đánh giá chủ trương gia nhập thị trường toàn cầu thông qua công nghệ thông tin, đặc biệt là AI của Chính phủ Việt Nam là hoàn toàn đúng đắn. Tuy nhiên, để Việt Nam có một vị thế vững chắc trong cuộc đua AI toàn cầu, bên cạnh các định hướng chiến lược, Chính phủ cần có những biện pháp hỗ trợ thiết thực hơn nữa. Cụ thể, bên cạnh hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và các nhóm nghiên cứu AI trẻ, Chính phủ cần thúc đẩy đầu tư hạ tầng công nghệ, tạo điều kiện phát triển dữ liệu nguồn mở và hỗ trợ tiếp cận thị trường.
“Con số 120 hay 130 tỷ USD không nhất thiết phản ánh lợi ích kinh tế mà các doanh nghiệp và người dân Việt Nam được hưởng trực tiếp mà còn tính đến những chi phí tiết kiệm được trong hoạt động kinh doanh và cuộc sống nhờ ứng dụng AI. Nguồn nhân lực AI đầy tiềm năng của Việt Nam có thể tận dụng các chính sách hỗ trợ để tạo ra các sản phẩm “Made in Vietnam” có khả năng cạnh tranh quốc tế”, ông Kubo Yoshitomo nhận định.
