Thời gian gần đây, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu tại Thành phố Hồ Chí Minh rơi vào tình thế khó xử khi không thể cập nhật địa chỉ hành chính mới trên bao bì sản phẩm và hồ sơ chứng nhận, sau khi địa giới hành chính của thành phố được điều chỉnh.
“Biết sai nhưng không thể đúng”
Đại diện nhiều doanh nghiệp cho biết, sau khi địa giới hành chính thay đổi, việc chưa được cấp đổi giấy phép kinh doanh theo địa chỉ mới đang gây ra hàng loạt vướng mắc trong hoạt động sản xuất, xuất khẩu và hoàn thiện thủ tục pháp lý.
Theo quy định hiện hành, nếu doanh nghiệp tiếp tục sử dụng địa chỉ cũ trên nhãn sản phẩm, họ có nguy cơ vi phạm Thông tư 29 của Bộ Y tế, vốn yêu cầu thông tin trên nhãn phải chính xác và cập nhật. Tuy nhiên, nếu ghi theo địa chỉ mới, doanh nghiệp lại không có cơ sở pháp lý để chứng minh, do chưa được điều chỉnh thông tin trong giấy phép kinh doanh.
Vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn khi các đơn vị in ấn từ chối in bao bì nếu địa chỉ trên nhãn không khớp với hồ sơ đăng ký kinh doanh. Trường hợp in trước theo địa chỉ cũ, toàn bộ bao bì sẽ buộc phải hủy sau khi giấy phép được cấp đổi, gây lãng phí và phát sinh thêm chi phí. Với các doanh nghiệp đang chuẩn bị tung sản phẩm mới, sự chậm trễ trong cập nhật địa chỉ khiến kế hoạch ra mắt bị trì hoãn, kéo theo nguy cơ mất cơ hội kinh doanh.
Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh (FFA) cho biết, đây không phải là trường hợp cá biệt. Nhiều doanh nghiệp hội viên cũng đang rơi vào cảnh tương tự, trong khi quy trình cập nhật giấy phép chưa được ban hành đầy đủ, và cơ chế liên thông giữa các cấp quản lý chưa rõ ràng.
Sự phức tạp càng gia tăng khi nhiều địa danh cũ như “huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh” đã không còn tồn tại trên bản đồ hành chính. Trong khi đó, vẫn chưa có hướng dẫn về thời hạn bắt buộc chuyển đổi bao bì và liệu bao bì in theo địa chỉ cũ còn được phép lưu hành bao lâu sau khi giấy phép mới được cấp.
Nhiều doanh nghiệp chia sẻ, họ hiểu rõ việc sử dụng thông tin cũ là không phù hợp, nhưng lại không có giải pháp nào thay thế trong lúc chờ đợi điều chỉnh từ cơ quan quản lý. Có đơn vị đã chủ động nộp hồ sơ từ nhiều tháng trước nhưng vẫn chưa nhận được phản hồi, buộc phải tạm dừng lưu thông sản phẩm, hoãn ký kết hợp đồng và ngưng giao hàng.
“Điều này không chỉ làm gián đoạn kế hoạch xuất khẩu trong các quý cuối năm mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ sản xuất, khả năng đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế, tác động đến kim ngạch và uy tín của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế. Vì vậy, các doanh nghiệp ngành thực phẩm, in ấn, xuất khẩu… mong mỏi có văn bản hướng dẫn thống nhất từ các bộ, sở, ban ngành để được cập nhật kịp thời”, bà Lý Kim Chi nhấn mạnh.
Những thực tế này đang phản ánh một thực trạng, chỉ riêng với vấn đề chưa cập nhật được địa chỉ, hàng loạt doanh nghiệp bị đình trệ hoạt động, chịu thiệt hại kinh tế và đối mặt nguy cơ mất đơn hàng. Đây là một vướng mắc tưởng chừng nhỏ, nhưng nếu không sớm được tháo gỡ sẽ trở thành điểm nghẽn lớn của chuỗi cung ứng xuất khẩu.
Giải quyết triệt để các vướng mắc từ khâu đầu
Nêu quan điểm về những khó khăn mà doanh nghiệp đang phải đối mặt, luật sư Thu Hà (Đoàn luật sư Hà Nội) cho biết, những vướng mắc liên quan đến địa giới không chỉ dừng lại ở bao bì, nhãn mác sản phẩm, mà còn lan rộng tới các nghiệp vụ khác như kê khai thuế, xuất hóa đơn điện tử, đăng ký sở hữu trí tuệ, ký kết hợp đồng tín dụng và thủ tục thông quan.
Các luật hiện hành như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư đều quy định rõ: doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục thay đổi thông tin trong vòng 10 ngày kể từ khi có thay đổi. Thế nhưng, khi địa giới hành chính bị điều chỉnh, doanh nghiệp lại không thể tự cập nhật do chưa rõ địa danh mới, chưa có mẫu biểu thống nhất và đặc biệt là chưa có đơn vị nào chịu trách nhiệm cập nhật dữ liệu hành chính.
“Việc thiếu hành lang pháp lý rõ ràng cho một thay đổi hành chính có thể kéo theo hệ lụy trên nhiều lĩnh vực, ở nhiều cấp quản lý khác nhau, trong khi doanh nghiệp hoàn toàn không có lỗi nhưng lại phải gánh chịu rủi ro đầu tiên”, luật sư Thu Hà nhận định. Các bộ, ngành liên quan nên phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng một văn bản hướng dẫn chung, giúp doanh nghiệp biết cách cập nhật địa chỉ hành chính sau khi địa giới được điều chỉnh. Đồng thời, cần thiết lập hệ thống kết nối dữ liệu giữa các bộ như Bộ Nông nghiệp và Môi trường với hệ thống đăng ký kinh doanh quốc gia, Bộ Tài chính. Thông tin về địa chỉ mới sẽ được cập nhật tự động, giúp doanh nghiệp không phải làm thêm thủ tục.
Trước đó, FFA đã có văn bản kiến nghị gửi UBND Thành phố Hồ Chí Minh và các sở, ngành chức năng tìm hướng giải quyết cho doanh nghiệp sau khi cập nhật địa chỉ theo địa giới hành chính mới. Theo đó, đơn vị này đề xuất Sở An toàn Thực phẩm thành phố sớm ban hành văn bản hướng dẫn tạm thời về việc ghi nhãn trong giai đoạn chuyển tiếp. Theo đó, doanh nghiệp nên được phép sử dụng địa chỉ hành chính mới trên bao bì sản phẩm từ sau ngày 15/7, miễn là không thay đổi địa điểm sản xuất thực tế, kể cả khi giấy phép kinh doanh chưa kịp điều chỉnh theo địa chỉ mới.
FFA cũng đề nghị cho phép doanh nghiệp tiếp tục tiêu thụ số bao bì in theo địa chỉ cũ trong một khoảng thời gian hợp lý sau khi đã cập nhật giấy phép kinh doanh, nhằm tránh lãng phí và gián đoạn sản xuất. Song song đó, cần có hướng dẫn cụ thể về thời hạn bắt buộc để chuyển đổi hoàn toàn sang bao bì mang địa chỉ mới. Trong thời gian chuyển tiếp, hiệp hội kiến nghị không xử phạt hành chính với các doanh nghiệp chưa kịp cập nhật thông tin địa chỉ trên giấy phép kinh doanh hay nhãn sản phẩm.
Đối với Sở Tài chính Thành phố Hồ Chí Minh, FFA đề xuất nghiên cứu cơ chế xử lý hồ sơ thay đổi địa chỉ hành chính theo hướng nhanh gọn và trực tuyến, trong trường hợp nội dung khác không thay đổi, nhằm giảm tải cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan tiếp nhận, nhất là khi lượng hồ sơ tăng cao. Đồng thời, công bố công khai quy trình, thời gian giải quyết và kết quả đầu ra, giúp doanh nghiệp chủ động nắm bắt và tiết kiệm thời gian, chi phí thực hiện. Đơn vị mong muốn Sở Tài chính tham mưu cho UBND thành phố ban hành văn bản chỉ đạo các UBND phường, xã nơi doanh nghiệp đặt trụ sở hoặc nhà máy sản xuất chủ động hỗ trợ xác nhận việc thay đổi địa danh hành chính, trong trường hợp doanh nghiệp cần bổ sung hồ sơ cho các tổ chức chứng nhận quốc tế.
Việc xác nhận này nhằm làm rõ rằng địa chỉ mới chỉ là kết quả của việc điều chỉnh địa giới hành chính, không đồng nghĩa với việc thay đổi địa điểm hoạt động thực tế. Nhờ vậy, doanh nghiệp không phải làm lại toàn bộ quy trình chứng nhận từ đầu, tránh phát sinh thủ tục không cần thiết từ phía đối tác nước ngoài.
Nhìn chung, những vướng mắc tưởng như nhỏ nhặt như thay đổi địa danh, nếu không được tháo gỡ kịp thời và đồng bộ, có thể làm gián đoạn toàn bộ guồng máy vận hành của doanh nghiệp. Từ thủ tục pháp lý, kê khai thuế, thông quan hàng hóa cho đến uy tín với đối tác đều có thể bị ảnh hưởng.
Một sự chậm trễ ở khâu hành chính có thể kéo theo hàng loạt hệ lụy dây chuyền, khiến doanh nghiệp rơi vào cảnh bị động, lãng phí nguồn lực và đánh mất cơ hội thị trường. Để doanh nghiệp không phải gánh rủi ro vì những bất cập ngoài ý muốn, cần một cơ chế pháp lý linh hoạt, thống nhất và đủ độ nhanh để bắt kịp thật tiễn. Chỉ khi đó, quá trình chuyển đổi mới thật sự trở thành cơ hội thay vì trở ngại.
