Trong đó, nhân lực và bản sắc được cho là hai yếu tố then chốt giúp tạo nên linh hồn cho mọi sản phẩm văn hóa. Trong tọa đàm “Phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam” lần thứ 3: Nhân lực và bản sắc Việt” do báo Người lao động tổ chức mới đây, ông Lê Trương Hiền Hòa, Phó Giám đốc Sở Du lịch thành phố cho biết, có tới 56% du khách quốc tế đến đây nhằm khám phá lịch sử, văn hóa. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức: sản phẩm văn hóa phải đủ chiều sâu bản sắc, nhưng cũng cần có bàn tay của những người làm nghề chuyên nghiệp để định hình giá trị, kể được câu chuyện hấp dẫn.
Điều đó đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao, một bài toán không thể giải bằng mô hình đào tạo đại trà. “Chúng tôi luôn xác định con người là yếu tố then chốt của mọi chính sách phát triển văn hóa nghệ thuật,” ông Nguyễn Tấn Kiệt, Trưởng phòng Quản lý Nghệ thuật, Sở Văn hóa và Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh. Ông cho biết, thành phố đang tập trung vào đào tạo, bồi dưỡng, đồng thời mở rộng hợp tác quốc tế, cải thiện hạ tầng và tạo môi trường phát triển cho đội ngũ sáng tạo, từ nghệ sĩ đến nhà sản xuất và cán bộ quản lý văn hóa.
Nhu cầu này càng trở nên cấp bách trong bối cảnh bản sắc đang đứng trước nguy cơ bị “pha loãng” bởi tốc độ hội nhập. Theo TS Đỗ Tiến, chuyên gia tư vấn thương hiệu, đào tạo nhân lực văn hóa không chỉ là truyền dạy kỹ thuật mà còn là nuôi dưỡng tinh thần: “Bảo tồn văn hóa dân tộc không chỉ giữ lấy biểu tượng mà còn phải giữ được cốt cách người Việt”. Từ cấp mẫu giáo đến đại học, việc đưa nghệ thuật vào giáo dục cần đi kèm với mô hình đào tạo linh hoạt, thực tiễn và chú trọng vào khả năng sáng tạo cá nhân.
Hiện nay, các nhà sản xuất trẻ đang từng bước đưa bản sắc ra thế giới bằng ngôn ngữ sáng tạo đương đại. Nhiều nghệ sĩ cũng cho rằng, bản sắc không phải thứ cần “bảo tồn trong tủ kính” mà phải được diễn giải mới mẻ, đúng cách qua các sản phẩm mới để có độ lan tỏa cao hơn đến công chúng. “Rock Hạt Gạo”, “Buôn trăng”, các ca khúc sử dụng chất liệu văn hóa dân tộc của Phương Mỹ Chi tại chương trình “Sing! Asia 2025” vừa qua là minh chứng rõ ràng cho việc khán giả quốc tế hoàn toàn có thể yêu văn hóa Việt khi nó được truyền tải đúng cách.
Ông Lê Minh Tuấn, Phó Cục trưởng Bản quyền tác giả nhấn mạnh, để công nghiệp văn hóa phát triển, phải có chính sách đào tạo mở, linh hoạt, cả ngắn hạn lẫn dài hạn. “Chúng ta không thể đợi 10 năm mới có một người làm được nghề. Cần tạo điều kiện cho các khóa học 6 tháng - 1 năm để bổ sung lực lượng nhanh và đúng hướng”.
Thành phố Hồ Chí Minh đang ở một vị thế đặc biệt: vừa có thị trường, vừa có lực lượng trẻ, lại là đầu tàu văn hóa cả nước. Nhưng để đi xa hơn, thành phố cần một chiến lược tập trung hơn vào hai gốc rễ: nguồn nhân lực sáng tạo và cách khai thác, phát huy bản sắc văn hóa. Khi con người được đào tạo bài bản và được sống trong môi trường trân trọng bản sắc, thì sản phẩm văn hóa Việt Nam không chỉ lan tỏa trong nước mà còn đủ sức cạnh tranh quốc tế.
