Ngắm sen, đọc Kiều và yêu hơn văn hóa Việt

Thanh nhã sắc sen, uyển chuyển câu Kiều

“Sen và Kiều” đón người xem với hoa sen, áo dài, thư pháp trên giấy dó, gốm, lụa, gỗ..., tạo nên một thư phòng trang nhã. Trong đó, 32 tác phẩm của hai nhà thư pháp Độc Đình và Ngọc Thủy được trưng bày, thể hiện những vần thơ trong “Truyện Kiều” cùng hình ảnh hoa sen với nét mực bay bổng.

Không gian trưng bày còn giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ lấy cảm hứng từ hoa sen, từ những bức tranh đến đồ trang trí và vật dụng hằng ngày, những họa tiết cung đình và dân dã, minh chứng cho sự hiện diện sâu sắc của “văn hóa sen” đối với người Việt từ xưa đến nay. Một điểm nhấn đặc biệt là bức chân dung đại thi hào Nguyễn Du được chế tác từ lá sen khô, do nghệ nhân Nguyễn Văn Bảy ở Đồng Tháp chế tác.

Đại diện Ban tổ chức, bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, Phó Giám đốc Quỹ Hỗ trợ bảo tồn di sản văn hóa Việt Nam, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Di sản áo dài Việt Nam chia sẻ: “Sen là loài hoa phổ biến và gắn bó mật thiết với đời sống người Việt từ quan niệm thẩm mỹ tới đạo đức, tín ngưỡng. Còn “Truyện Kiều” là tinh hoa của văn chương Việt, ngôn ngữ Việt, phản ánh nhân sinh quan người Việt. Khi có ý tưởng và cơ hội thực hiện Không gian văn hóa “Sen và Kiều”.

Những người tổ chức mong muốn nơi đây còn là điểm đến của những trải nghiệm nghệ thuật tương tác. Có thể kể đến màn trình diễn bộ sưu tập áo dài “Sắc sen Hà thành” của Nghệ nhân ưu tú, nhà thiết kế Lan Hương, với những bộ áo dài tơ lụa từ làng nghề truyền thống và kỹ thuật thêu tay tinh xảo. Đáng chú ý, “người mẫu” của show diễn là phụ nữ ở nhiều độ tuổi và vóc dáng khác nhau. Nhà thiết kế cho biết, những hình ảnh trên tà áo dài được lấy cảm hứng từ 4 mùa trong năm và những giai đoạn quan trọng trong cuộc đời nàng Kiều. Vẻ đẹp hình thức và tâm hồn của nàng Kiều trong thơ vốn rất hoàn mỹ, không dễ gì tái hiện qua hội họa hay thời trang. Nhà thiết kế nỗ lực đặt trạng thái nhân vật vào giữa bức tranh thiên nhiên, thể hiện sự kết nối tâm hồn của Kiều với hồ sen, cỏ cây hoa lá.

Trong thời gian diễn ra triển lãm, các nhà thư pháp và nghệ sĩ tổ chức workshop viết thư pháp, vẽ sen, chia sẻ cảm hứng sáng tác với giới trẻ và du khách. Những hoạt động này được kỳ vọng sẽ gây ấn tượng và kích thích mong muốn tìm hiểu, lan tỏa mạnh mẽ nhiều giá trị quý báu của văn hóa Việt.

Dấu ấn người phụ nữ của hoa sen

Đại biểu và công chúng tham quan không khó bắt gặp một người phụ nữ nhỏ bé trong tà áo dài nhưng luôn tay chăm chút cho từng chi tiết nhỏ của không gian triển lãm, hoặc say sưa trò chuyện về đề tài di sản... Đó là bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, nhà sưu tập và là chuyên gia về “Sen trong đời sống văn hóa Việt”. Từng đi khắp cả nước và đặt chân đến nhiều quốc gia trên thế giới, bà Thanh Tâm đặc biệt yêu thích và dành nhiều thời gian, tâm huyết cho việc tôn vinh hoa sen Việt Nam. Sau nhiều thập kỷ sưu tập, bà sở hữu hơn 430 tác phẩm nghệ thuật đa dạng thể loại về sen (tranh, ảnh, thư pháp, thủ công mỹ nghệ...) và đã được chứng nhận Kỷ lục Việt Nam, Kỷ lục châu Á với bộ sưu tập này.

“Càng đến với sen, khám phá sự hiện diện của sen trong nghệ thuật và đời sống, càng thấy vi diệu”, bà Tâm khẳng định. Không chỉ sưu tập, bà còn khởi xướng và phối hợp tổ chức các triển lãm chuyên đề nhiều quy mô, các tọa đàm khoa học, sự kiện bảo tồn và hoạt động cộng đồng để đưa hình tượng sen đến với đông đảo công chúng Việt lẫn quốc tế. Một số sự kiện gây tiếng vang thời gian qua như Không gian văn hóa “Sen thư pháp” tại Bảo tàng Hà Nội năm 2023, sự kiện 1.000 người diễu hành áo dài hoa sen trong khuôn khổ Lễ hội Sen Tây Hồ năm 2024...

Ở độ tuổi thất thập với sự nghiệp và gia đình viên mãn, lý do khiến bà Thanh Tâm vẫn “trên từng cây số” và liên tục tham gia, tổ chức các sự kiện tôn vinh hoa sen và di sản văn hóa Việt Nam, không gì khác ngoài lòng đam mê và tự hào, trân trọng. Bà Tâm nhấn mạnh: “Chẳng ngẫu nhiên mà trong nhiều sự kiện văn hóa, ngoại giao, hình ảnh hoa sen Việt Nam luôn được xuất hiện trang trọng, dẫu không có quy định nào về quốc hoa. Không ít vị nguyên thủ thế giới khi thăm Việt Nam cũng nhắc đến “Truyện Kiều”, lẩy Kiều. Có thể nói, sen và Kiều là những di sản văn hóa vô giá, chứa đựng cả giá trị nghệ thuật lẫn tinh thần dân tộc và có thể trở thành biểu tượng mang tầm vóc quốc tế để quảng bá văn hóa Việt Nam”.

Đây chính là bước khởi đầu cho một dự án lớn mang tên “Hành trình di sản kết nối và trải nghiệm văn hóa Kiều”, hướng tới kỷ niệm 260 năm ngày sinh và tưởng niệm 205 ngày mất đại thi hào dân tộc - Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Du. Chương trình gồm các tour du khảo, các sân khấu biểu diễn nhiều loại hình nghệ thuật dự kiến diễn ra tại Thủ đô Hà Nội và Tiên Điền (Nghi Xuân, Hà Tĩnh), quê hương Nguyễn Du.