Hiểu đúng, để thực hiện đúng!

Khởi tạo thói quen mới

Do thói quen tự thu-chi nên phần lớn số hộ kinh doanh gặp khó khăn khi phải thực hiện các chế độ ghi sổ kế toán với nhiều phân mục, như doanh thu, chi phí, quỹ tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, nghĩa vụ thuế... Đồng thời, họ cũng phải lập và lưu trữ hóa đơn chứng từ, phiếu thu-chi phát sinh trong kỳ cùng việc xuất hóa đơn. Ngoài ra, còn nhiều tình huống liên quan công nghệ mà hộ kinh doanh chưa nắm bắt thông thạo, dẫn đến quá trình triển khai hết sức phức tạp, chưa kể các chi phí phát sinh khi áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Theo quy định pháp luật về thuế tại Điều 51 Luật Quản lý thuế 2019, cơ quan thuế xác định mức thuế khoán bao gồm tiền thuế và các khoản thu khác thuộc ngân sách nhà nước mà hộ/cá nhân kinh doanh phải nộp. Cụ thể, Khoản 7 và 9, Điều 3 Thông tư số 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính có quy định như sau: Phương pháp khoán là phương pháp tính thuế theo tỷ lệ trên doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định để tính mức thuế khoán. Đây là phương thức tính thuế đơn giản, đã được áp dụng từ nhiều năm nay, với cách thức cơ quan thuế căn cứ vào quy mô kinh doanh, loại hình hoạt động và mặt bằng kinh doanh để ấn định mức thuế khoán. Việc chuyển đổi sang phương thức khai thuế sẽ có lộ trình cụ thể. Theo đó, hộ kinh doanh sẽ thực hiện kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, sử dụng hóa đơn điện tử khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.

Thực tế cho thấy, hệ thống thuế khoán tuy thuận tiện cho hộ kinh doanh nhỏ và cho cả cơ quan thuế nhưng lại thiếu minh bạch. Do đặc điểm hình thức này là thuế ấn định nên thực tế doanh thu, lợi nhuận của hộ kinh doanh có thể cao hơn rất nhiều so mức khoán, dẫn đến nguy cơ thất thu thuế và ngân sách nhà nước. Việc chấm dứt hình thức này là bước đột phá mang tính tất yếu để bảo đảm công bằng, minh bạch và hội nhập với chuẩn mực kinh tế thị trường hiện đại.

Giảm rủi ro, giảm động cơ lẩn tránh thuế

Việc triển khai áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền đối với các hộ kinh doanh khoán theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP là một trong nhiều bước trong lộ trình xây dựng một hệ thống thuế hiện đại, minh bạch.

Yêu cầu xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền giúp cơ quan thuế dễ dàng ghi nhận doanh thu thực tế để thu đúng, thu đủ khi có dữ liệu minh bạch, đầy đủ. Điều này giúp tăng thu ngân sách từ khu vực kinh tế cá thể, vốn chiếm khoảng 30% GDP, nhưng vẫn thường đóng thuế chưa tương xứng. Quy trình “hóa đơn-máy tính tiền-tích hợp số hóa” sẽ tự động đẩy dữ liệu về hệ thống của Cục Thuế. Hệ thống eTax kiểm soát theo thời gian thực, việc thu ngân sách diễn ra minh bạch, chính xác, ít phụ thuộc con người.

Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu với thế giới, nếu một hệ thống thuế lạc hậu, rườm rà, khó tuân thủ thì sẽ trở thành rào cản kìm hãm sự sự lớn mạnh của nền kinh tế và năng lực cạnh tranh quốc gia. Cụ thể, thuế khoán áp dụng cho hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể là một bất cập lớn. Về cơ bản, doanh thu thực tế thường cao hơn nhiều mức thuế khoán, dẫn đến nguy cơ thất thu ngân sách, đồng thời có thể tạo ra cơ chế “thỏa thuận ngầm” giữa cán bộ thuế và người nộp thuế, làm nảy sinh tiêu cực, thất thu ngân sách và mất công bằng…

Thực tế, hộ kinh doanh cá thể không ngại nộp thuế nhưng lại rất ngại thủ tục rườm rà, chi phí phát sinh, và rủi ro xử phạt hành chính. Nếu hệ thống thuế không được đơn giản hóa, “vùng xám” ấy sẽ tiếp tục tồn tại, không phải vì trốn tránh nghĩa vụ, mà vì sợ không đủ khả năng tuân thủ đúng luật. Hơn thế, chủ hộ kinh doanh sẽ chấp hành tốt các quy định pháp luật về thuế nếu có những công cụ hỗ trợ hữu hiệu, nhưng lại đơn giản, dễ sử dụng.

Với vai trò là "người đồng hành", những đơn vị tư vấn và cung cấp phần mềm về thuế, như Công ty cổ phần VACOM, sẽ cung cấp các sản phẩm phục vụ việc khởi tạo hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết hợp các thao tác khác một cách dễ dàng nhất trên máy tính cá nhân và điện thoại thông minh, đáp ứng được các yêu cầu:

Bán hàng tiện lợi: Giao diện đơn giản, thao tác nhanh chóng, hỗ trợ đặt hàng, thanh toán và quản lý đơn dễ dàng; Tích hợp hóa đơn điện tử: Tự động tạo, ký và gửi hóa đơn điện tử đúng quy định; Quản lý hàng hóa và khách hàng: Cập nhật tồn kho, theo dõi lịch sử mua hàng và chăm sóc khách hàng hiệu quả; Báo cáo doanh thu theo thời gian thực: Chủ hộ kinh doanh có thể nắm bắt tình hình kinh doanh mọi lúc, mọi nơi; Đa nền tảng: Hỗ trợ các hệ điều hành Android, iOS, Microsoft Windows để linh hoạt sử dụng trên điện thoại, máy tính bảng và máy tính để bàn.

Việc giải quyết tận gốc vấn đề thuế khoán cũng là một ưu tiên chiến lược. Thay vì duy trì hình thức khoán có phần cảm tính và dễ phát sinh tiêu cực, cần chuyển sang mô hình thu thuế dựa trên dữ liệu thực, với sự hỗ trợ của công nghệ số.

Cải cách thuế, xét cho cùng, là cải thiện lòng tin!

Và lòng tin đó chỉ có thể được thiết lập nếu hệ thống thuế được xây dựng trên nền tảng của minh bạch, công bằng, hiện đại và mang tinh thần phục vụ.