96 tuổi đời, gần 30 năm tuổi lính, ông Lê Văn Đoàn ở ngôi làng ven biển thuộc khu phố 4, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh (tỉnh Quảng Trị). Một thời, người dân Quảng Trị ví von rằng “muỗi Đông Hà như ma Cửa Việt” để chỉ những sợ hãi, ác liệt và hung tợn của mảnh đất này. Và cũng để thấy mảnh đất Cửa Việt đã chịu rất nhiều đau thương, mất mát khi đi qua chiến tranh.
Sinh năm 1929 ở làng Đại Lộc, thiếu niên Lê Văn Đoàn chứng kiến cảnh nước mất, nhà tan, ngôi làng thân yêu của ông bị giày xéo bởi quân xâm lược. Năm 1946, lúc 17 tuổi, chàng trai miền biển tham gia nhập ngũ “ở cửa biển, mỗi khi thuyền chài cập bến, giặc Pháp cướp bốc trắng trợn, chúng còn phá cả thuyền bè của ngư dân. Nhìn những con thuyền tan nát trên mặt biển, nhìn nước mắt ngư dân, tôi quyết tòng quân lên đường đánh giặc”. Đó là ngày đầu tiên ông Đoàn tham gia quân ngũ, gia nhập Trung đoàn 95.
 |
Những kỷ vật một thời vẫn được ông bà lưu giữ rất cẩn thận. |
Lúc mới gia nhập lính, bỡ ngỡ và háo hức dữ lắm! Sau biết đây là Chi đội Nguyễn Thiện Thuật, lòng đầy tự hào. Ông Đoàn biên chế thuộc Tiểu đoàn 151, Trung đoàn 95. “Trong suốt 9 năm kháng chiến chống Pháp đến kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn của chúng tôi đã đánh bại nhiều cuộc càn quét, nhiều cuộc hành quân quy mô lớn của địch, góp phần làm nên chiến thắng vang dội ở các mặt trận Khe Sanh, Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ, chốt giữ Thành cổ Quảng Trị trong 81 ngày đêm năm 1972… Kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, Trung đoàn tiếp tục cùng với các đơn vị bạn tham gia và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bảo vệ biên giới phía Tây Nam và phía bắc của Tổ quốc”, ông Đoàn tự hào.
Do xúc động, phải hồi lâu ông mới chia sẻ tiếp với chúng tôi: Trong cuộc Tổng tiến công nổi dậy Xuân 1975, Trung đoàn 95 được tăng cường cho mặt trận Tây Nguyên để đánh trận mở màn chiến dịch, mục tiêu là sân bay và tiểu khu Đắk Lắk, đây là chiến địa và là mục tiêu quan trọng của địch. Địa hình tác chiến của Trung đoàn trong trận đánh này tương đối trống trải. Tuy nhiên phần lớn cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn có nhiều kinh nghiệm chiến đấu lại được huấn luyện bổ sung nên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao. Ngày 10/3/1975, Trung đoàn đã đánh hạ và làm chủ hoàn toàn các mục tiêu được giao. Trận chiến đấu tiến công sân bay và tiểu khu Đắk Lắk giành thắng lợi.
Vợ ông, bà Võ Thị Nồng, sinh năm 1937, từng là dân quân du kích địa phương, một thời dài lo cho gia đình, thay chồng nuôi nấng và giáo dục con cái. Để xứng đáng với chồng trên mọi mặt trận nên bà tham gia kháng chiến tại địa phương. Hạnh phúc hơn rất nhiều người, ngày thống nhất đất nước bà Nồng được đón chồng trở về. Bà nói: “Ngày thắng lợi, tôi ngó được chồng về, đó là hạnh phúc lớn lao nhất. Rồi được cùng ông sống qua những ngày thái bình, lòng không còn vui hơn được nữa!”.
