Phóng viên (PV): Thưa đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, 11 năm có lẽ là quãng thời gian khá dài cho một dự án điện ảnh?
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên: Đối với tôi, câu chuyện về địa đạo hay và rất đáng giá. Thông thường nếu một đạo diễn viết ra một câu chuyện, muốn làm phim nhưng phải để lâu quá thì có thể bị mất hứng. Điều này cũng chứng tỏ kịch bản phải đủ “mạnh” mới có thể giữ và thực hiện trong thời gian tương đối lâu như vậy. Câu chuyện về địa đạo Củ Chi thật sự rất đặc biệt, tôi bắt gặp tinh thần người Việt Nam rất rõ nét.
Tôi viết kịch bản năm 2014, sau đó sửa một vài lần, có nhờ một nhà văn sửa lời thoại theo giọng miền nam thì tới năm 2016 xong. Tôi tìm cách thực hiện, đi tìm quỹ ở khắp nơi, thậm chí dịch kịch bản sang tiếng Anh để tìm nguồn kinh phí từ các tổ chức nước ngoài. Sau bao nhiêu năm, kịch bản phim vẫn ở đó nhưng trong tôi còn nguyên cảm hứng, thậm chí còn nhiều hơn khi được sự khích lệ của đồng nghiệp. Năm 2022, tôi bắt đầu khởi động cho dự án của mình và tin rằng, năm 2025 sẽ là dấu mốc để cho ra đời bộ phim.
PV: Có ý kiến cho rằng: Nếu không có bối cảnh chiến tranh thì có thể xem “Địa đạo” như một bộ phim hành động?
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên: Thông thường khi nghĩ đến phim chiến tranh, người ta hay hình dung sẽ có những cảnh đánh nhau giữa hai bên. Nhưng ở đây không phải như vậy! Đế quốc Pháp và Mỹ với những đội quân chuyên nghiệp, được trang bị hiện đại. Còn chiến lược của chúng ta là chiến tranh nhân dân, có những lực lượng nhỏ, độc lập, thoắt ẩn, thoắt hiện, biến hóa khôn lường… Củ Chi nằm trong chiến lược như vậy, với mục đích bẻ gãy ý chí xâm lược của kẻ địch. Vì thế, nếu nhìn ở góc độ nào đấy thì “Địa đạo” giống một bộ phim hành động, bởi có những cảnh đánh nhau, lo lắng, hồi hộp. Tôi đã đặt ra điều này khi viết kịch bản phim.
Chi tiết khiến người xem nghẹt thở chính là thời khắc người ta ở trong địa đạo, khi mà những nhân vật phải vật lộn với những thế lực lớn hơn rất nhiều, khủng khiếp hơn rất nhiều nhưng họ vẫn tìm mọi cách để thoát. Vì sao người Mỹ không làm gì được Củ Chi trong bao nhiêu năm trời? Bởi vì đó là cuộc chiến tranh nhân dân, mọi cái do nhân dân làm ra.
 |
Cảnh phim “Địa đạo”. Ảnh: Đoàn làm phim cung cấp |
PV: Để tạo nên một câu chuyện chiến tranh thuyết phục, toàn bộ ekip đã trải qua nhiều cảnh quay phức tạp, trong bối cảnh chật hẹp mà có lẽ ít người có thể hình dung được?
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên: Tôi luôn nghĩ rằng, trong chiến tranh, các cô, các chú du kích đã làm được những điều không tưởng thì giờ đây, khi tái hiện cuộc chiến đấu can trường của họ, những người làm phim như chúng tôi phải cố gắng chứ. Cũng có những khó khăn nhưng làm sao khó bằng cha ông ta ngày xưa đánh giặc.
Chúng tôi đã tạo dựng bối cảnh mới - một căn hầm và khi quay cũng không thể nhanh được. Có lẽ mọi người trong ekip đều cảm nhận được tinh thần của cha ông ta ngày xưa. Có lẽ mỗi người cũng có trong mình một địa đạo, để không bao giờ đầu hàng trước những khó khăn. Chúng tôi đã từng làm hỏng rồi làm lại rất nhiều lần. Chẳng hạn chuẩn bị cho một cảnh quay dưới nước mất rất nhiều thời gian, phải căn ke nước sông Sài Gòn lên-xuống, có khi chưa quay thì đã bị ngập. Chúng tôi cho máy vào trong hộp chống nước, kiểm tra các thứ… cũng đã mất nguyên 2 tiếng đồng hồ. Còn khi nước xuống thì cạn nước, chúng tôi lại phải đào sâu thêm, với sự hỗ trợ của máy móc. Hầm bị ngấm nước, có nguy cơ lở, chúng tôi lại phải làm lại một hầm khác và gia cố bờ sông để bảo đảm an toàn cho diễn viên khi xuống đó quay. Việc đó làm cho chúng tôi mất rất nhiều thời gian.
PV: Sau khi xem, đã có những lời ghi nhận phim chân thực, xúc động, khâm phục… Còn với đạo diễn Bùi Thạc Chuyên, “Địa đạo” là gì?
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên: Không có cái gì dạy chúng ta nhiều bằng lịch sử. Lịch sử là sự định danh để biết chúng ta là gì? Nếu chúng ta không có danh tính, chỉ mờ nhạt về tính cách thì làm sao có thể tìm ra tiếng nói của mình. Bộ phim “Địa đạo” nói về một căn tính của người Việt Nam, giúp cho người Việt Nam tồn tại trong suốt chiều dài lịch sử. Tại sao căn tính ấy lại biểu hiện rõ ràng ở địa đạo Củ Chi? Vì người Việt Nam luôn thích ứng, thích nghi trong mọi hoàn cảnh, bằng những điều bình dị nhất mà nhiều khi chúng ta không ngờ tới.
Trong những bộ phim khác, chúng ta có thể sẽ tìm ra những căn tính khác của người Việt. Càng tìm ra những điều như vậy, chúng ta sẽ tự tin hơn, để nói ra tiếng nói của mình chân thực hơn.
PV: Trân trọng cảm ơn đạo diễn Bùi Thạc Chuyên!
