Vui buồn chuyện cổ tức

Những lý do quen thuộc như tái đầu tư hay phục vụ chiến lược dài hạn dần mất sức nặng, nhất là khi thời gian trì hoãn kéo dài.

Thống kê từ các công bố mới nhất cho thấy, làn sóng chia cổ tức bằng tiền mặt đang khá sôi động khi nhiều doanh nghiệp không chỉ hào phóng với cổ đông mà còn thiết lập những kỷ lục mới về mức chi trả. Dẫn đầu mùa cổ tức năm nay là Công ty CP Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang (mã: HGM), với kế hoạch chi trả cổ tức đợt 3 năm 2024 bằng tiền mặt ở mức 88%. Thời điểm thanh toán được ấn định vào ngày 27/6/2025.

Kẻ khóc, người cười

Tương tự, Công ty CP Dược Hậu Giang (mã: DHG) cũng dự kiến chia cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ 60%, tương đương 6.000 đồng/cổ phiếu, thanh toán vào ngày 18/6. Cùng với mức tạm ứng 40% trước đó, cổ đông Dược Hậu Giang sẽ được nhận tổng cộng 10.000 đồng/cổ phiếu cổ tức năm 2024, tương đương tỷ lệ 100%. Với hơn 130 triệu cổ phiếu đang lưu hành, số tiền mặt doanh nghiệp chi trả lên tới 1.300 tỷ đồng.

Không nằm ngoài xu hướng, Công ty CP Phát triển đô thị công nghiệp số 2 (mã: D2D) cũng vừa chốt quyền nhận cổ tức bằng tiền mặt với tỷ lệ 84%. Ngày thanh toán là 10/6. Với 30,3 triệu cổ phiếu đang lưu hành, doanh nghiệp dự chi hơn 254 tỷ đồng cho cổ đông.

Một điểm sáng thú vị của mùa cổ tức năm nay là sự xuất hiện của nhiều doanh nghiệp có thị giá cổ phiếu rất thấp nhưng vẫn duy trì chính sách chi trả cổ tức cao. Đơn cử như Công ty CP Phục vụ mai táng Hải Phòng (mã: CPH), dự kiến chia cổ tức với tỷ lệ 19,6%, tương ứng 1.960 đồng/cổ phiếu.

Với hơn 4,4 triệu cổ phiếu đang lưu hành, công ty sẽ chi gần 8,6 tỷ đồng. Đáng chú ý, cổ phiếu CPH trên UPCoM chỉ đang giao dịch quanh mức 300 đồng, đồng nghĩa với việc cổ tức gấp hơn 6,5 lần thị giá. Từ năm 2015 đến nay, doanh nghiệp này đều đặn duy trì mức chia cổ tức từ 8% đến 20%/năm.

Một trường hợp đáng chú ý khác là Công ty CP Vận tải và chế biến than Đông Bắc (mã: VDB) cũng chia cổ tức năm 2024 với tỷ lệ 35,66%, tương đương 3.566 đồng/cổ phiếu. Với gần 8,7 triệu cổ phiếu đang lưu hành, số tiền chi trả ước tính gần 31 tỷ đồng. Trong khi đó, cổ phiếu VDB hiện chỉ có giá 900 đồng, tức mức cổ tức cao hơn gấp bốn lần thị giá.

Trái ngược với làn sóng chi cổ tức mạnh tay, một số “ông lớn” lại tiếp tục khiến cổ đông chờ đợi. Sacombank là thí dụ điển hình. Dù lợi nhuận giữ lại sau phân phối của ngân hàng này đã lên tới 25.352 tỷ đồng, cao hơn 1,3 lần vốn điều lệ, Sacombank vẫn không chia cổ tức trong năm 2025.

Lý do đưa ra là ngân hàng cần tiếp tục xử lý nợ xấu và chờ Ngân hàng Nhà nước phê duyệt phương án bán 32% vốn liên quan đến ông Trầm Bê để hoàn tất tái cơ cấu. Lần chia cổ tức gần nhất của Sacombank là vào năm 2015 với tỷ lệ 20% bằng cổ phiếu. Như vậy, các cổ đông đã bước sang năm thứ mười liên tiếp không nhận được cổ tức.

Tình hình tương tự cũng xảy ra tại ABBank. Ban lãnh đạo ngân hàng dự kiến tiếp tục giữ lại toàn bộ lợi nhuận chưa phân phối, khoảng hơn 2.311 tỷ đồng, để bổ sung vốn và phục vụ kế hoạch chiến lược dài hạn. Tại đại hội cổ đông năm 2024, ABBank từng kêu gọi cổ đông kiên nhẫn và tin tưởng vào “quả ngọt” trong tương lai, song hành trình ấy đến nay vẫn chưa có kết quả cụ thể.

Tập đoàn Masan (MSN) cũng là một cái tên đáng chú ý. Dù ghi nhận lợi nhuận hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, Masan vẫn tiếp tục không chia cổ tức. Lý do được đưa ra là cần giữ lại nguồn lực để giảm nợ vay và tái đầu tư vào các mảng kinh doanh cốt lõi. Đây là chiến lược được Masan duy trì trong nhiều năm liên tiếp.

Cổ đông tại Công ty Chứng khoán SHS cũng không khỏi thất vọng khi ban lãnh đạo vừa đề xuất dừng phương án chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 1:1, vốn đã được thông qua tại đại hội cổ đông năm 2024 và được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận hồi tháng 3.

SHS cho biết, quyết định này được đưa ra sau khi cân nhắc kỹ lưỡng các yếu tố thị trường và mong muốn bảo đảm tối đa lợi ích cho cổ đông. Trong năm 2025, cổ đông SHS chỉ nhận được cổ tức năm 2023 với tỷ lệ 10% tiền mặt, 5% bằng cổ phiếu và thêm 5% cổ phiếu thưởng phát hành từ nguồn vốn chủ sở hữu.

Cần bổ sung cơ chế bảo vệ cổ đông nhỏ lẻ

Lãnh đạo nhiều doanh nghiệp thường trấn an nhà đầu tư rằng họ cũng là cổ đông lớn nhất, nên nếu cổ tức được chia, chính họ là người hưởng lợi nhiều nhất. Ngược lại, khi không chia cổ tức, phần lợi nhuận giữ lại vẫn là tài sản của công ty, thuộc quyền sở hữu chung của tất cả cổ đông và sẽ được sử dụng cho các mục tiêu phát triển dài hạn.

Tuy nhiên, ông Duy Hưng, một nhà đầu tư lâu năm tại Hải Phòng lại cho rằng, cách giải thích này tuy không sai về lý nhưng lại thiếu sự hợp tình đối với cổ đông nhỏ lẻ. Bởi lẽ, khi đầu tư vào cổ phiếu, nhiều người không chỉ kỳ vọng vào sự tăng giá mà còn tính đến phần thu nhập ổn định từ cổ tức như một nguồn lợi nhuận trực tiếp và cụ thể.

“Nhà đầu tư không thể chấp nhận việc bỏ tiền ra và ngồi chờ nhiều năm chỉ để nhận về mức cổ tức khiêm tốn 10 đến 15%. Nếu kỳ vọng thu nhập thấp như vậy, họ hoàn toàn có thể lựa chọn gửi tiền vào ngân hàng, vừa ít rủi ro hơn, vừa có dòng tiền đều đặn”, ông Hưng chia sẻ.

Thực tế, trong bối cảnh thị trường chứng khoán duy trì sự ảm đạm, nhiều nhà đầu tư vẫn đang chịu lỗ nặng. Khi không thể trông chờ vào việc cổ phiếu tăng giá trong ngắn hạn, cổ tức trở thành niềm an ủi ít ỏi còn lại. Với những doanh nghiệp làm ăn thua lỗ, cổ đông có thể hiểu và chấp nhận không nhận cổ tức.

Tuy nhiên, đối với những công ty báo lãi cao, dòng tiền dồi dào mà vẫn kiên quyết không chia cổ tức, sự hụt hẫng của nhà đầu tư là điều dễ cảm nhận. Không ít cổ đông cảm thấy niềm tin bị thử thách khi lợi nhuận sau thuế chỉ nằm lại trên báo cáo, còn quyền lợi thực tế thì mãi chỉ là lời hứa chưa có ngày thực hiện.

Ngoại trừ những trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng tiền dẫn đến chậm trễ, theo quy định hiện hành, các công ty phải thực hiện nghĩa vụ chi trả cổ tức đúng hạn để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cổ đông. Đây không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà còn là thước đo thể hiện mức độ cam kết của ban lãnh đạo đối với nhà đầu tư.

Từ góc độ cơ quan quản lý, tại diễn đàn Vì một mùa đại hội đồng cổ đông đổi mới , ông Lê Trung Hải, Phó Vụ trưởng Giám sát công ty đại chúng (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) cho biết, để bảo đảm quyền lợi cho cổ đông, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình chi trả rõ ràng, minh bạch và tuân thủ nghiêm túc thời gian đã được quy định. Trên cơ sở đó, cơ quan quản lý đã đưa ra những chế tài mạnh tay trong các văn bản quy phạm pháp luật nhằm xử lý nghiêm những doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ cổ tức.

Cụ thể, dự thảo sửa đổi Nghị định 155/2020 bổ sung quy định yêu cầu Hội đồng quản trị thực hiện chi trả cổ tức đúng thời hạn theo ủy quyền của Đại hội đồng cổ đông. Đồng thời, Nghị định 156/2020 về xử phạt hành chính trong lĩnh vực chứng khoán cũng quy định rõ trách nhiệm và chế tài xử lý đối với Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc những cá nhân không triển khai đúng việc trả cổ tức theo quy định.

Trong bối cảnh thị trường tài chính đang đòi hỏi ngày càng cao về sự minh bạch và trách nhiệm giải trình, nghĩa vụ chi trả cổ tức không còn là vấn đề nội bộ của doanh nghiệp, mà là một cam kết công khai trước cổ đông và thị trường. Việc trì hoãn hoặc né tránh nghĩa vụ này không chỉ vi phạm pháp luật, mà còn làm suy giảm uy tín doanh nghiệp, tạo ra hệ lụy dài hạn về niềm tin và khả năng thu hút vốn.