Ưu tiên giáo dục và thu hút đầu tư nước ngoài
Trước thập niên 90 của thế kỷ 20, Ireland vẫn là một nước nghèo theo tiêu chuẩn châu Âu. Quốc gia nằm ở phía tây châu Âu có tỷ lệ nghèo đói, thất nghiệp và lạm phát cao cùng nền kinh tế tăng trưởng thấp. Hàng loạt sự kiện xảy ra trong thế kỷ 19 và 20 đã tác động tiêu cực tới kinh tế Ireland, tiêu biểu là cuộc đại di cư tới Mỹ hay gần nhất là khủng hoảng kinh tế thập niên 80 của thế kỷ trước.
Khi gia nhập Liên minh châu Âu (EU) vào năm 1972, thu nhập bình quân đầu người của Ireland chỉ bằng khoảng 60% mức trung bình trong khối. Tuy nhiên, Ireland đã mạnh mẽ vượt qua khó khăn, vươn lên trở thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.
“Con hổ Celtic” là thuật ngữ mô tả giai đoạn tăng trưởng kinh tế bùng nổ của Ireland, tính từ năm 1994 tới 2008, gợi so sánh với “Những con hổ Đông Á” gồm Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) và Hồng Công (Trung Quốc). Từ một quốc gia phát triển trung bình, Ireland đã trở thành nền kinh tế có GDP bình quân đầu người cao thứ hai thế giới (103.685 USD/năm), theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB) vào năm 2023.
Sự phát triển kỳ diệu của Ireland đến từ các chính sách đồng bộ cả trên lĩnh vực giáo dục, kinh tế lẫn khoa học - công nghệ. Về giáo dục, đầu tư cho con người là ưu tiên chiến lược của Ireland suốt nhiều thập kỷ. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nền giáo dục của Ireland đã tụt hậu khá xa so các quốc gia khác trong Tây Âu. Chính phủ quyết định dồn nguồn lực cho ngành này, cung cấp nền giáo dục tiểu học và trung học cơ sở miễn phí, đồng thời trợ cấp đáng kể cho bậc trung học phổ thông. Giáo dục đại học và cao đẳng từng là đặc quyền của một nhóm nhỏ dân cư có điều kiện kinh tế, giờ cũng được mở rộng hết cỡ.
Ireland đã đi tiên phong trong việc kết hợp mạng lưới giáo dục cấp ba và đại học với hệ thống giáo dục việc làm. Hệ thống này cung cấp nhân sự chất lượng, đáp ứng nhu cầu thị trường, đồng thời liên tục thay đổi, tạo điều kiện học tập suốt đời cho người lao động.
Đến thập niên 90 thế kỷ trước, lực lượng lao động Ireland đã thuộc nhóm có trình độ, học vấn cao nhất châu Âu. Chính phủ cũng thành công trong việc kéo những người di cư trở về nước vào cuối thập niên 80. Chính lực lượng này đã mang về ngoại tệ, kinh nghiệm và nâng cao đáng kể chất lượng thị trường lao động nội địa.
Bên cạnh việc tăng cường nội lực, Ireland cũng tích cực thu hút ngoại lực. Năm 1999, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) từng xếp hạng Ireland là một trong ba quốc gia có môi trường kinh doanh cởi mở bậc nhất. Chính phủ ít can thiệp vào hoạt động kinh tế tự do, trao nhiều ưu đãi cho những tập đoàn nước ngoài. Ireland cũng sở hữu hạ tầng phù hợp và có sẵn nguồn nhân lực chất lượng cao ngay tại địa phương.
Nhiều tập đoàn lớn của thế giới đã vào Ireland từ rất sớm. Apple, Microsoft và Intel có mặt từ những năm 80; Facebook (hiện là Meta) hiện diện từ những năm 2000; mạng xã hội X (trước là Twitter) và dịch vụ kết nối chỗ ở toàn cầu Airbnb vào những năm 2010. Ireland đặc biệt thu hút các ngành kinh tế trí tuệ cao như bán dẫn, y dược và trí tuệ nhân tạo (AI). Trong làn sóng trí tuệ nhân tạo đang bùng nổ hiện nay, Ireland hứa hẹn đóng vị trí quan trọng khi đào tạo được khoảng 1.500 thạc sĩ AI mỗi năm.
Nỗ lực quyết liệt của Chính phủ Ireland đã mang tới trái ngọt. Theo Celtic Countries, giai đoạn từ năm 1990 tới 1995, kinh tế Ireland tăng trưởng trung bình 5,14% mỗi năm. Tốc độ này tăng lên 9,66% trong 5 năm tiếp theo. Ireland chững lại hồi đầu thế kỷ 21 trước khi tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ. Năm 2020, GDP của quốc gia này tăng 6,2% bất chấp sự bùng phát của dịch Covid-19. Con số này thậm chí đạt 13,6% và 12% trong hai năm kế tiếp, cho thấy khả năng thích nghi rất tốt của nền kinh tế trước đại dịch.
Theo WB, GDP của Ireland xếp hạng 25 thế giới vào năm 2023, đạt 545 tỷ USD, dù họ chỉ có trên bảy triệu dân. Những năm cuối thế kỷ trước, tỷ lệ thất nghiệp tại Ireland đã giảm xuống còn 4,5%. Tỷ lệ này tiếp tục được duy trì cho tới nay, đồng nghĩa hầu hết lao động có nhu cầu đều sẽ tìm được việc làm ở quốc gia được mệnh danh “Hòn ngọc lục bảo” của phương Tây. Lạm phát tại đây cũng ở mức lý tưởng 2%, đồng nghĩa giá cả thị trường gần như không biến động. Chiều ngược lại, Chính phủ Ireland ghi nhận thặng dư ngân sách liên tiếp, nghĩa là Ireland đang thu ngân sách lớn hơn so mức chi tiêu.
 |
| Trinity Dublin là đại học nổi danh thế giới. Ảnh: AFP |
Hợp tác với Việt Nam
Theo TTXVN, phát biểu ý kiến tại Trường đại học Trinity Dublin tại Thủ đô Dublin trong chuyến thăm Ireland hồi tháng 10 năm ngoái, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã ca ngợi những thành tựu của kinh tế Ireland: “Sau gần ba thập kỷ thiết lập quan hệ ngoại giao, quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam và Ireland ngày càng phát triển tích cực. Việt Nam luôn coi trọng quan hệ với Ireland, một thành viên năng động của EU, một quốc gia tiên phong về đổi mới sáng tạo và cội nguồn của tinh hoa thế giới. Tôi mong chuyến thăm lần này của tôi tới Ireland sẽ đóng góp tích cực vào việc tăng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước chúng ta”.
Trong chuyến thăm, hai bên đã thống nhất tăng cường hơn nữa việc hợp tác giữa Việt Nam và Ireland trên nhiều lĩnh vực. Về chính trị, ngoại giao, Việt Nam dự kiến sẽ mở Đại sứ quán ở Ireland, duy trì hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao, hai Quốc hội, đồng thời tăng cường trao đổi trong lĩnh vực an ninh mạng, phòng chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia. Về giáo dục, đôi bên đã ký kết Bản ghi nhớ giữa Đại học Quốc gia Hà Nội với Trường đại học Dublin và Trường đại học Cork. Việt Nam cũng cảm ơn Ireland đã cung cấp 325 suất học bổng đại học cho sinh viên Việt Nam kể từ năm 2007.
Về kinh tế, Việt Nam đánh giá cao nguồn đầu tư quan trọng của các doanh nghiệp Ireland vào Việt Nam và ghi nhận một số thỏa thuận kinh doanh giữa doanh nghiệp hai nước được ký kết trong chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước. Việt Nam cũng cảm ơn Chương trình hợp tác phát triển của Chính phủ Ireland đã hỗ trợ Việt Nam đạt được nhiều mục tiêu phát triển trước thời hạn. Thủ tướng Ireland khẳng định, Ireland tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong các lĩnh vực như thích ứng với biến đổi khí hậu, sinh kế, hỗ trợ nhân đạo khắc phục hậu quả bom mìn, dinh dưỡng, giáo dục đại học và quản trị.
Đôi bên còn hứa hẹn tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực khác như nông nghiệp, khoa học - công nghệ, văn hóa, cam kết phối hợp và ủng hộ lẫn nhau trên diễn đàn quốc tế.
