Hội nghị cấp cao SCO diễn ra ngày 4/7 theo hình thức trực tuyến dưới sự chủ trì của Ấn Độ. Được thành lập từ năm 2001, SCO hiện có tám thành viên chính thức: Ấn Độ, Kazakhstan, Trung Quốc, Kyrgyzstan, Nga, Tajikistan, Pakistan và Uzbekistan. Các nước thành viên SCO chiếm 40% dân số thế giới và hơn 30% GDP toàn cầu.
Là nước giữ vai trò chủ tịch luân phiên SCO năm 2023, Ấn Độ đề nghị cải cách và hiện đại hóa SCO sau hơn hai thập kỷ ra đời nhằm giữ cho tổ chức phù hợp với một thế giới đang biến đổi nhanh chóng. Ấn Độ kêu gọi các nước ủng hộ đề xuất đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ chính thức thứ ba của SCO để tạo điều kiện giao tiếp hiệu quả hơn giữa các quốc gia thành viên. Tại hội nghị lần này, Iran được tham gia hội nghị với tư cách thành viên, còn Belarus sẽ ký bản ghi nhớ về nghĩa vụ để mở đường cho việc sau này trở thành thành viên của SCO. Khi cả hai nước này được chấp nhận là thành viên của SCO sẽ giúp mở rộng sườn phía tây của tổ chức này sang cả châu Âu và châu Á.
Phát biểu ý kiến khai mạc hội nghị, Thủ tướng Ấn Độ Modi nhấn mạnh rằng, các nước cần tôn trọng sự toàn vẹn lãnh thổ. Ông khẳng định: “Chúng tôi không coi SCO như một khu vực mở rộng mà coi đây là một đại gia đình. An ninh, phát triển kinh tế, kết nối, thống nhất, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, và bảo vệ môi trường là những trụ cột trong tầm nhìn của chúng tôi về SCO”. Thủ tướng Modi cam kết các nước thành viên SCO sẽ chung tay trong cuộc chiến chống khủng bố, đồng thời kêu gọi lãnh đạo các nước thành viên hợp tác với nhau về vấn đề Afghanistan cũng như cung cấp viện trợ nhân đạo cho Kabul.
Về phần mình, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho rằng, các nước thành viên cần tăng cường phối hợp chiến lược, tôn trọng những quan ngại của nhau. Ngoài ra, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã kêu gọi sự hợp tác thực chất và thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế. Chủ tịch Tập Cận Bình khẳng định, Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với tất cả các bên để thực hiện các sáng kiến an ninh toàn cầu. Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev kêu gọi các nước thành viên SCO hợp tác chặt chẽ hơn nữa về lĩnh vực năng lượng.
Trong bài phát biểu tại Hội nghị ngày 4/7, Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh ưu tiên của SCO tiếp tục là hoạt động chống khủng bố, chủ nghĩa cực đoan, cực đoan tôn giáo, ngăn chặn buôn bán ma túy, các hoạt động buôn lậu và tội phạm khác. Nhà lãnh đạo Nga cho biết, nước này tích cực tham gia thực hiện lộ trình SCO về chuyển sang sử dụng đồng nội tệ trong thương mại giữa các nước và cho rằng cần tiếp tục phối hợp loại bỏ rào cản, xây dựng cơ sở hạ tầng thanh toán cần thiết, thiết lập hệ thống tài chính độc lập. Nga chủ trương tăng cường hợp tác giữa các nước thành viên SCO trong các lĩnh vực đầu tư, tài chính ngân hàng, công nghiệp, năng lượng, giao thông, logistics, nông nghiệp, viễn thông, số hóa và công nghệ cao.
Theo ông Putin, Nga đang gia tăng sử dụng nội tệ trong hoạt động giao thương. Hơn 80% thương mại giữa Nga và Trung Quốc thực hiện qua đồng ruble của Nga và đồng nhân dân tệ của Trung Quốc. Tỷ lệ đồng ruble trong thanh toán xuất khẩu của Nga với các nước SCO năm 2022 đạt hơn 40%. Kim ngạch thương mại giữa Nga và các nước SCO năm 2022 tăng 37%, đạt 263 tỷ USD và trong bốn tháng đầu năm 2023 tăng 35%.
Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Nga cảnh báo việc tích tụ nợ không kiểm soát của các nước phát triển làm tăng nguy cơ khủng hoảng toàn cầu và tăng khả năng xung đột trên thế giới. Theo đó, mâu thuẫn địa-chính trị trở nên gay gắt hơn, hệ thống an ninh quốc tế tiếp tục suy yếu, nguy cơ xảy ra khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu gia tăng, kèm theo đó là sự phân hóa xã hội và gia tăng nghèo đói trên thế giới, an ninh lương thực và sinh thái suy yếu. Do vậy, các nước thành viên SCO cần tăng cường kết nối nội khối và mở rộng hợp tác với bên ngoài để vượt qua các trở ngại nêu trên, hướng tới xây dựng SCO thành một nền tảng hợp tác cùng có lợi.
